Phân tích và đánh giá khoa học

Trong những năm gần đây, thị trường thực phẩm chức năng (TPCN) tại Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ, phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn của người dân đối với sức khỏe và lối sống lành mạnh. Từ các sản phẩm bổ sung vitamin, khoáng chất, collagen, men vi sinh cho đến các viên uống giảm cân, hỗ trợ tiêu hóa, tim mạch… – hàng ngàn thương hiệu nội địa và nhập khẩu đang cùng tồn tại trên kệ hàng.

Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội, thị trường này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và sự thiếu minh bạch:

• Không ít sản phẩm quảng cáo phóng đại công dụng, thiếu bằng chứng khoa học.
• Một số sản phẩm chứa thành phần không công bố hoặc vượt giới hạn an toàn.
• Người tiêu dùng khó phân biệt sản phẩm đáng tin cậy với hàng giả, hàng kém chất lượng.

Trong bối cảnh đó, Dịch vụ Phân tích & Đánh giá Khoa học Thực phẩm Chức năng do VIỆN HÀN LÂM Y HỌC triển khai ra đời – nhằm cung cấp chứng cứ khoa học độc lập, khách quan về chất lượng, độ an toàn và hiệu quả thực tế của các sản phẩm TPCN đang lưu hành hoặc chuẩn bị ra thị trường.

Dịch vụ này được xây dựng dựa trên ba trụ cột chính:

1. Đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng: Phân tích kỹ lưỡng thành phần, loại bỏ nguy cơ nhiễm độc, tạp chất, hoặc tương tác bất lợi.
2. Chứng minh hiệu quả dựa trên bằng chứng khoa học: Đánh giá công dụng thực tế của sản phẩm qua nghiên cứu tiền lâm sàng hoặc lâm sàng.
3. Minh bạch hóa thị trường TPCN: Cung cấp dữ liệu khoa học trung thực, giúp người tiêu dùng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý có căn cứ rõ ràng để lựa chọn và cấp phép.

Mục tiêu sâu xa hơn là thiết lập “văn hóa tiêu dùng dựa trên bằng chứng” – một bước tiến cần thiết trong hành trình đưa ngành TPCN Việt Nam phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.

Để đảm bảo tính khoa học, mỗi sản phẩm được đánh giá theo 7 giai đoạn chuẩn hóa, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế như GLP, GCP, ISO/IEC 17025.

1. Tiếp nhận và xác minh hồ sơ sản phẩm

• Doanh nghiệp gửi hồ sơ kỹ thuật: bảng thành phần, quy trình sản xuất, công bố công dụng, giấy tờ pháp lý.
• Mẫu sản phẩm được niêm phong, mã hóa và lưu trữ để truy xuất.
• Đội ngũ chuyên gia thẩm định hồ sơ nhằm xác định tính hợp pháp và phạm vi đánh giá.

2. Lập kế hoạch phân tích khoa học

• Hội đồng chuyên môn gồm các nhà khoa học trong lĩnh vực y học, hóa sinh, dược học, dinh dưỡng cùng thống nhất phương pháp đánh giá.
• Lập đề cương nghiên cứu chi tiết, xác định chỉ tiêu, tiêu chuẩn phân tích, mẫu so sánh và thời gian thực hiện.
• Kế hoạch được phê duyệt trước khi bắt đầu thử nghiệm.

3. Phân tích định tính và định lượng thành phần

Tại phòng thí nghiệm đạt chuẩn GLP, các kỹ thuật phân tích hiện đại được sử dụng:

• Sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) để xác định hàm lượng hoạt chất sinh học.
• Quang phổ khối (GC-MS, LC-MS) để nhận diện các hợp chất hữu cơ.
• Phân tích vi sinh vật, kim loại nặng, độc tố tự nhiên để đảm bảo độ an toàn.

Kết quả được đối chiếu với hồ sơ công bố của nhà sản xuất, qua đó xác định sản phẩm có trung thực về thành phần và nồng độ hay không.

4. Đánh giá an toàn sinh học và độc tính

Với những sản phẩm mới hoặc có nguồn gốc thảo dược, Viện tiến hành:

• Thử nghiệm độc tính cấp và bán trường diễn trên động vật mẫu.
• Đánh giá ảnh hưởng đến gan, thận, hệ thần kinh, hệ miễn dịch.
• Kiểm tra khả năng gây kích ứng hoặc phản ứng phụ tiềm ẩn.

Tất cả được thực hiện theo hướng dẫn OECD, WHO nhằm bảo đảm ngưỡng an toàn sử dụng lâu dài cho người tiêu dùng.

5. Đánh giá hiệu quả lâm sàng (nếu có)

Đây là giai đoạn quan trọng nhất trong việc xác thực công dụng thực tế.

• Thực hiện thử nghiệm trên nhóm tình nguyện viên được chọn lựa kỹ.
• Theo dõi các chỉ số sức khỏe liên quan (ví dụ: mỡ máu, đường huyết, tiêu hóa, giấc ngủ…).
• Phân tích dữ liệu thống kê để xác định mức độ cải thiện có ý nghĩa sinh học so với nhóm đối chứng.

Kết quả này chính là bằng chứng khoa học mà doanh nghiệp có thể sử dụng trong hồ sơ quảng bá, đăng ký hoặc xuất khẩu.

6. Tổng hợp và thẩm định kết quả

• Tất cả dữ liệu được tổng hợp, kiểm định chéo và trình Hội đồng Khoa học độc lập của Viện thẩm định.
• Báo cáo được biên soạn theo định dạng chuẩn quốc tế, minh bạch hóa phương pháp, số liệu và kết luận.
• Sản phẩm đạt yêu cầu sẽ được cấp “Chứng nhận Đánh giá Khoa học Thực phẩm Chức năng”.

7. Công bố và truyền thông kết quả

• Kết quả đánh giá được công bố trên Cổng thông tin Khoa học Sức khỏe của Viện.
• Doanh nghiệp được cấp mã QR xác thực, giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra thông tin.
• Tổ chức hội thảo, tọa đàm chia sẻ dữ liệu khoa học nhằm lan tỏa giá trị minh bạch trong cộng đồng.

Nhóm chỉ tiêu	Nội dung đánh giá	Ý nghĩa đối với người tiêu dùng
Hóa học & hoạt chất sinh học	Xác định hàm lượng, độ tinh khiết, tính ổn định	Biết rõ sản phẩm có chứa đúng hoạt chất và đủ liều hiệu quả
Vi sinh & tạp chất	Kiểm tra kim loại nặng, vi khuẩn, nấm mốc	Bảo đảm sản phẩm an toàn, không gây ngộ độc hay nhiễm khuẩn
Độc tính & an toàn sinh học	Thử nghiệm ảnh hưởng sinh lý, độc tính cấp – bán trường diễn	Ngăn ngừa nguy cơ ảnh hưởng gan, thận, thần kinh…
Hiệu quả sinh học	Đo lường khả năng cải thiện sức khỏe, so sánh với nhóm đối chứng	Cung cấp bằng chứng thực tế về tác dụng sản phẩm
Ổn định & bảo quản	Đánh giá độ bền, khả năng phân rã, tương tác hoạt chất	Xác định hạn sử dụng và điều kiện bảo quản phù hợp

1. Đội ngũ chuyên gia liên ngành

Viện quy tụ các nhà khoa học, bác sĩ, dược sĩ, chuyên gia hóa – sinh – dinh dưỡng được đào tạo tại các trường y danh tiếng trong và ngoài nước. Mỗi lĩnh vực (phân tích hóa học, thử nghiệm an toàn, đánh giá lâm sàng) đều có chuyên gia phụ trách độc lập nhằm bảo đảm tính khách quan.

2. Hệ thống phòng thí nghiệm chuẩn quốc tế

• Phòng kiểm nghiệm Hóa – Sinh đạt chuẩn GLP và ISO/IEC 17025.
• Hệ thống thiết bị hiện đại: HPLC, GC-MS, LC-MS, UV-Vis, PCR, ELISA, phòng nuôi cấy tế bào.
• Phòng thử nghiệm an toàn và độc tính đạt tiêu chuẩn OECD.

3. Quy trình quản lý dữ liệu khoa học

• Toàn bộ dữ liệu được lưu trữ trên hệ thống Lab Information Management System (LIMS), bảo đảm tính toàn vẹn và truy xuất nguồn gốc.
• Mỗi mẫu sản phẩm có mã định danh riêng (Sample ID), giúp đối chiếu, xác thực và tái kiểm nghiệm khi cần.

1. Đối với người tiêu dùng

• Nhận được thông tin chính xác, khách quan trước khi lựa chọn sản phẩm.
• Được bảo vệ khỏi nguy cơ sử dụng sản phẩm kém chất lượng hoặc sai công dụng.
• Tạo niềm tin và thói quen chọn sản phẩm dựa trên bằng chứng khoa học.

2. Đối với doanh nghiệp

• Tăng giá trị thương hiệu và khả năng cạnh tranh trên thị trường.
• Hỗ trợ đăng ký lưu hành, xuất khẩu hoặc tham gia đấu thầu y tế.
• Xây dựng hồ sơ khoa học cho sản phẩm, phục vụ truyền thông minh bạch.

3. Đối với cơ quan quản lý

• Cung cấp dữ liệu độc lập, chuẩn xác để ra quyết định cấp phép, hậu kiểm.
• Hỗ trợ chính sách quản lý sản phẩm sức khỏe dựa trên bằng chứng, hạn chế quảng cáo sai lệch.

Hoạt động phân tích & đánh giá khoa học không chỉ giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng hiện tại, mà còn tạo nền tảng dữ liệu quốc gia về sản phẩm sức khỏe. Những kết quả này:

• Giúp định hướng phát triển sản phẩm TPCN chất lượng cao tại Việt Nam.
• Thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng dược liệu bản địa.
• Tạo cơ sở cho việc xây dựng tiêu chuẩn hóa ngành thực phẩm chức năng quốc gia.

Khi các sản phẩm đều được đánh giá bằng dữ liệu, thị trường sẽ tự thanh lọc, chỉ còn lại những thương hiệu có giá trị thật sự.

Nhóm sản phẩm	Mục tiêu đánh giá chính
Sản phẩm bổ sung dinh dưỡng tổng hợp	Định lượng vitamin, khoáng chất, hiệu quả hấp thu
Sản phẩm thảo dược và chiết xuất tự nhiên	Xác định hoạt chất sinh học, chuẩn hóa dược liệu
Sản phẩm hỗ trợ tiêu hóa & miễn dịch	Đánh giá tác dụng probiotic, enzyme, cytokine
Sản phẩm làm đẹp, chống lão hóa	Phân tích collagen, elastin, chất chống oxy hóa
Sản phẩm hỗ trợ tim mạch, huyết áp, tiểu đường	Thử nghiệm tác dụng sinh học và độ an toàn dài hạn

Gói dịch vụ	Nội dung chính	Phí tham khảo (VNĐ)
Gói Cơ bản	Phân tích thành phần, vi sinh, kim loại nặng	30 – 50 triệu
Gói Chuyên sâu	Gói Cơ bản + thử nghiệm độc tính, an toàn sinh học	60 – 100 triệu
Gói Toàn diện	Gói Chuyên sâu + nghiên cứu lâm sàng nhỏ, báo cáo khoa học	120 – 300 triệu
Gói Đối tác Khoa học	Nghiên cứu quy mô lớn, công bố quốc tế, hợp tác truyền thông	350 – 800 triệu+

💡 Chi phí có thể điều chỉnh tùy loại sản phẩm và phạm vi nghiên cứu.

VIỆN HÀN LÂM Y HỌC hoạt động trên nguyên tắc độc lập – khách quan – minh bạch.

• Mọi kết quả phân tích đều được đối chứng, thẩm định bởi hội đồng khoa học độc lập.
• Viện không nhận tài trợ làm sai lệch kết quả hoặc phục vụ mục đích quảng cáo.
• Toàn bộ quy trình tuân thủ chuẩn đạo đức nghiên cứu y sinh học quốc tế (Helsinki Declaration).

Sức khỏe là tài sản quý nhất, và niềm tin sức khỏe phải được xây dựng từ sự thật khoa học, chứ không chỉ từ truyền thông. Dịch vụ Phân tích & Đánh giá Khoa học Thực phẩm Chức năng của VIỆN HÀN LÂM Y HỌC không chỉ bảo vệ người tiêu dùng, mà còn giúp doanh nghiệp chứng minh giá trị thật của sản phẩm – dựa trên số liệu, không phải lời nói.

Khi người tiêu dùng được tiếp cận thông tin minh bạch, khi doanh nghiệp dám đặt niềm tin vào khoa học, thị trường thực phẩm chức năng Việt Nam sẽ bước sang một giai đoạn mới – vững mạnh, chính trực và phát triển bền vững.

“Không có sức khỏe nào đến từ quảng cáo – chỉ có sức khỏe đến từ khoa học.” VIỆN HÀN LÂM Y HỌC – Nơi khoa học bảo chứng cho niềm tin sức khỏe.